25 czerwca – Pamiątka Konfesji Augsburskiej

488 lat temu, na Sejmie Rzeszy Niemieckiej (Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego) w Augsburgu stany ewangelickie przedstawiły a dokładnie 25 czerwca odczytały przygotowane uprzednio wyznanie swojej wiary, nazwane od miejsca ogłoszenia Wyznaniem Augsburskim.

To właśnie od nazwy tego wyznania wziął swoją nazwę Kościół Ewangelicko-Augsburskimi. Wszystkie kościoły na świecie, które wtedy i później przyznały się do ogłoszonego i podpisanego wtedy przez ewangelików dokumentu zostały nazwane ewangelicko-augsburskimi. Ponieważ ewangelicy Ci byli pod wpływem nauk ks. Marcina Lutra, kościoły te (choć może nie do końca poprawnie) nazywa się również luterańskimi.
Warto jednak zwrócić uwagę, że to nie ks. dr Marcin Luter był autorem tej deklaracji wiary.

Augsburskie Wyznanie Wiary, zwane też Konfesją Augsburską (łac. Confessio Augustana; confessio = wyznanie) została napisana przez Filipa Melanchtona, prawą rękę Marcina Lutra oraz czołową postać wittenberskiej reformacji. Marcin Luter nie mógł bowiem pojechać do Augsburga, który leży w Bawarii a więc poza granicami Saksonii rządzonej przez księcia elektora Jana Stałego z dynastii Wettynów. Elektor Jan, jak wcześniej jego starszy brat Fryderyk Mądry wspierali Lutra i zapewniali mu w Saksonii ochronę, a ewangelikom wolność wyznaniową (w 1527 r. luteranizm stał się nawet oficjalnym, państwowym wyznaniem w Saksonii), ale poza granicami Saksonii Luter od 1521 r. był wyjętym spod prawa banitą, każdy mógł go, a nawet powinien, zabić. (Zostało to potwierdzone na słynnym Sejmie Rzeszy w Spirze w 1529 r., co wywołało protest posłów ewangelickich, stąd nazwa „protestanci”.) Luter nie mógł więc jechać do Augsburga, pozostał natomiast w przygranicznej miejscowości Coburg, skąd nasłuchiwał wieści z Augsburga. Luter pozostawał w kontakcie z Melanchtonem, jednakże zdecydowana większość wyznania została napisana osobiście przez tego drugiego. Zasadniczy zręb Konfesji Augsburskiej wyszedł spod pióra Melanchtona między 2 a 11 maja. Melanchton pisał sam na podstawie wcześniejszych pism opisujących wiarę ewangelicką w opozycji do nadużyć sprzed reformacji oraz dokumentów uzgadniających wspólne stanowisko z ewangelikami szwajcarskimi (kalwinami). Wymowa dokumentu stworzonego przez Filipa Melanchtona była więc bardzo ugodowa. Projekt Konfesji został przekazany księciu elektorowi, a ten przesłał go szybko do Lutra celem uzgodnienia oraz akceptacji. Luter wyraził zgodę na taką treść dokumentu, ujmując swoją ocenę, przesłaną elektorowi, w znamienne słowa: „Przeczytałem Obronę Filipa, i ta mi się prawie podoba, i nie umiałbym tu niczego poprawić ani zmienić, zresztą nawet by to nie wypadało, gdyż JA TAK CICHO STĄPAĆ NIE UMIEM„. Jest w tych słowach Lutra zawarta ironiczna aluzja do usiłowań Melanchtona, aby nikogo nie drasnąć… Mimo wszystko Melanchton bojąc się aby dokument nie obraził strony rzymsko-katolickiej (w tym potężnego Rzymskiego Cesarza, Karola V Habsburga) postanowił usunąć z niego kilka drażliwych kwestii – m.in. o czyśćcu oraz o władzy papieża, a cały dokument nieznacznie jeszcze w wymowie złagodzić. Dlatego właśnie w końcowym tekście Konfesji nie znajdziemy ani słowa o czyśćcu czy prymacie władzy rzymskiego papieża. Z korespondencji między Lutrem a Melanchtonem wiadomo, iż Melanchton do ostatniej chwili tekst swojego opracowania wygładzał i poprawiał, i jak sam do Lutra jeszcze 22 maja pisał: „tekst zmieniam, aby go dopasować do okoliczności”. Nad tekstem współpracowali także inni, nawet świeccy doradcy, zwłaszcza kanclerz elektora saskiego dr Grzegorz Brück.

15 czerwca w przeddzień święta Bożego Ciała przybył do Augsburga cesarz i pod karą nakazał wszystkim posłom wziąć z nim udział w procesji. Ewangelicy, którzy już wtedy odrzucili to, niemające nic wspólnego z Biblią, święto zdecydowali się odrzucić to żądanie cesarza. Wywołało to jego gniew i przez to strach stanów ewangelickich. Ewangelicy nie tylko z Saksonii ale i innych terenów ewangelickich postanowili zjednoczyć wysiłki i uzgodnić napisane przez Melanchtona wyznanie wiary, tak by móc je przyjąć jako wyznanie wiary wszystkich niemieckich ewangelików (początkowo Konfesja powstawała jako wyznanie tylko saksońskich ewangelików). Delegaci m.in. Norymbergii, Hesji, Reutlingen, Ulm czy Strasburga postanowili pomóc w przygotowaniu dokumentu. Z jednej strony zwartość środowiska ewangelickiego, a z drugiej strony wieści docierające z najbliższego otoczenia cesarza o wzrastającej jego niechęci do ustępstw dalszy wywarły wpływ na ton i postawę opracowywanego dokumentu wyznaniowego. Główny jego redaktor, Melanchton, już z natury usposobiony pokojowo, upatrywał swoje podstawowe zadanie w tym, by przy formułowaniu nauki posługiwać się, o ile można, słownictwem tradycyjnym i nadać wypowiedziom jak najbardziej pokojowy ton – Wobec groźnej postawy przeciwników był skłonny posunąć się w ustępstwach do ostatecznych granic, gotów nawet do ukrywania tu i ówdzie
przeciwieństw doktrynalnych, a dla osiągnięcia zgody zdecydowany był na najdalej idące koncesje.
23 czerwca ostatecznie ustalono treść dokumentu i podpisano pismo.

24 czerwca ewangelicy zwrócili się do cesarza z prośbą o odczytanie Wyznania. Z powodu późnej pory cesarz zaproponował, by poprzestać na dostarczeniu jego pisemnej wersji. Ewangelicy doprowadzili jednak do odczytania Wyznania w dniu następnym. Doszło do tego w izbie kapituły w pałacu biskupim. Początkowo cesarz chciał odczytania jego łacińskiej wersji, jednak strona protestancka obstawała przy odczytaniu także tekstu niemieckiego, czego ostatecznie dokonał kanclerz Christian Beyer. Następnie cesarzowi przekazano obie wersje Wyznania.

Augsburskie Wyznanie Wiary było kamieniem milowym w drodze do wolności religijnej oraz rozwoju ewangelicyzmu. Po raz pierwszy w tak ważnym miejscu ewangelicy pokazali że są zjednoczeni, a przez to są tak znaczącą siłą. Przed ludźmi z zewnątrz pokazali swoją wiarę nie tylko w sposób negatywny (jakie rzeczy odrzucili lub zmienili, w co nie wierzą), ale także pozytywny (w co właściwie wierzą).

Do dziś Konfesja Augsburska jest tym, co w sferze prawnej i organizacyjnej łączy i jednoczy wszystkich luteran na świecie.

Pełen tekst Konfesji Augsburskiej dostępny tutaj.

http://old.luteranie.pl/www/biblioteka/dpisma/ka.pdf